Koningsschieten (2/3)
Daarna is het de beurt aan de gildebroeders, die elk op hun beurt (vaak volgens de datum van eedaflegging) een schot mogen lossen naar de vogel. Als een gildelid de vogel schiet, wordt hij geacht om koning te worden. Soms gebeurt het echter dat hij dit weigert (bv. omwille van familiale redenen) en dan kan hij het koningschap afkopen door een bedrag in een buidel te doen. Een gildebroeder kan het koningschap aanvaarden door zijn hand op de buidel te leggen.
19de Nationale Koningsschieten, Antwerpen, 7 oktober 2012. (c) Veronique Evrard
Koningsschieten (3/3)
Bij de inauguratie van de koning wordt de vaandelgroet gebracht, de tamboer speelt op de gildetrom en de nieuwe koning krijgt het koningszilver omgehangen, waarna hij met de koningin over het vaandel van de gilde wandelt. In sommige gilden krijgt de koning een lauwerenkrans van verse bloemen.
Den Crans. Detail van de zilveren centrale plaat met Koninckvogel.
Koning
Wanneer een schutter de koningsschieting wint, wordt hij, normaal gezien voor een periode van één, drie of zes jaar, koning van de gilde. Koning zijn is een hele eer en hij geniet dan ook van enkele materiële voorrechten binnen de gilde. In ruil daarvoor moet hij de gilde vertegenwoordigen op belangrijke gelegenheden en instaan voor alle schutterswedstrijden van de gilde.
Het koningschap is evenwel niet altijd evident, het kost immers een flinke duit. Er wordt verwacht dat hij na de overwinning een rondje geeft aan de gildeleden, er wordt vaak een maaltijd aangeboden en een kroegentocht georganiseerd op zijn kosten. Daarnaast dient hij tijdens zijn ‘ambt’ de gildeschat aan te vullen met een zilveren schild. Het is dan ook niet verwonderlijk dat niet iedereen staat te springen om het koningschap op zich te nemen. Het gebeurt wel eens dat schutters met opzet naast de gaai schieten, om het kroontje aan zich voorbij te laten gaan. Gelukkig kan de koning soms op financiële hulp rekenen van de gilde zelf.
Huldeboek van de Sint-Sebastiaansgilde Zandhoven waarin de koningen vernoemd worden, 1974.
Keizer/keizersschieting (1/2)
De keizerstitel is weggelegd voor gildebroeders die drie keer op rij de koningschieting weten te winnen en hun taak als koning uitdoen. De keizerstitel geldt voor het leven. De keizer krijgt daarvoor een keizersbreuk.
De voorkant van deze grote keizersbreuk (27 cm breed en 42 cm hoog) uit de jaren 1990 toont Sint-Sebastiaan omgeven door eikels, eikelloof en acanthusbladeren. De drie vogels onderaan staan voor de drie maal koning.
Keizer/keizersschieting (2/2)
In bepaalde gilden wordt de kersverse keizer thuis uitgehaald (opgehaald), waarna ze in stoet naar de kerk trekken waar er een eucharistieviering wordt gehouden. De dag wordt afgesloten met een feestmaaltijd en een dansavond ter ere van de keizer.
Achterkant van de keizersbreuk met het wapen van Herentals.
Landjuweel
Jaarlijks wordt er een gildefeest door de Hoge Gilderaad der Kempen ingericht. Schieten in de verschillende disciplines, roffelen, gildedansen, vendelzwaaien, het keuren van de gildeschat komen telkens aan bod. Het Landjuweel is een bijzonder gildefeest en vormt het hoogtepunt van een vijfjaarlijkse cyclus waarbij er voor de verschillende disciplines een puntensysteem wordt toegekend. Een bepaalde gilde kan dan de titel van Landjuweel veroveren voor de volgende vijf jaar.
De breuk hangt om de hals. Hier zie je de achterkant van de keizersbreuk die op de rug hangt met een afbeelding van de handboog.
Koningsschieten (1/3)
Meestal wordt er om de drie jaar bij elke gilde een koningsschieting georganiseerd. Vooraleer de schieting aanvangt, moeten de genodigden en de schutters de boom bevrijden van de kwade geesten door er drie maal omheen te gaan. Tegelijkertijd wordt gebeden of gezongen. De oude koning wordt van zijn koningsbreuk ontdaan, die onderaan de boom wordt opgehangen. Meestal wordt er een buidel aan de boom gehangen waarin elke schutter een kleine geldelijke bijdrage deponeert. Vooraleer de effectieve schieting van start gaat, worden er door de hoogwaardigheidsbekleders ereschoten gegeven, dit om de beurs goed te vullen.
Pagina uit het gildenboek van de Sint-Sebastiaansgilde Zandhoven. De eed die de koning moet afleggen, 1986.